Günümüzde pek çok insanda görülmeye başlanan karaciğer yağlanması, karaciğer hücrelerinde çok fazla yağ depolanması ve birikmesi durumudur. Normal şartlar altında karaciğerde az miktarda yağ bulunur, ancak fazlası çeşitli sağlık sorunlarına yol açar.
Karaciğerin insan vücudundaki ikinci en büyük organdır. Yiyecek ve içeceklerden gelen besinlerin işlenmesine yardımcı olur ve kandaki zararlı maddeleri süzerek kanı temizler. Ancak karaciğerde çok fazla yağ bulunması, karaciğere zarar verebilecek ve yara dokusu oluşturabilecek şekilde karaciğer iltihabına neden olabilir. Daha ağır vakalarda, bu yara dokuları karaciğer yetmezliğine yol açabilir.
Karaciğer yağlanması, sebebine göre iki genel türe ayrılır. Çok fazla alkol tüketen bir kişide karaciğer yağlanması geliştiğinde, alkole bağlı karaciğer yağlanması hastalığı (AFLD) olarak bilinir. Alkol kullanmayan ya da çok az alkol kullanan bireylerde gelişen karaciğer yağlanması ise alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması (NAFLD) olarak bilinir.
Daha ağır karaciğer yağlanması geçiren bazı bireylerde, karaciğer iltihabı nedeniyle ileri derecede yara dokusu oluşabilir, yani karaciğer skarlaşması gerçekleşebilir. Karaciğer skarlaşması, aynı zamanda karaciğer fibrozu olarak isimlendirilir. Şiddetli karaciğer fibrozu gelişirse bu da siroz gibi hayati tehdit oluşturan hastalıklara yol açabilmektedir. Siroz sonucunda karaciğer yetmezliğine kadar ilerleyen olumsuz bir durum oluşur.
Birçok vakada, karaciğer yağlanması genellikle herhangi bir belirgin semptoma neden olmaz. Ancak karaciğer yağlanması belirtileri arasında karnın sağ üst tarafından şiddetli ağrı veya kişinin aşırı yorgunluk hissetmesiyle gelişen vakalar da mevcuttur.
Karaciğer yağlanmasına bağlı karaciğer hastalığı oluşan nadir vakalarda ciltte çeşitli belirtiler görülebilir. Kaşıntı ve kaşıntıya bağlı olarak gelişen kızarıklıklar meydana gelebilir.
Karaciğer yağlanmasının tespitinde öncelikle doktor tarafından ailede karaciğer hastalığı olup olmadığı, alkol tüketimi ve diğer sağlık sorunlarınızla ilgili tıbbi geçmişiniz hakkında bilgi istenecek ve fiziki muayene gerçekleştirilecektir.
Eğer bir anda ortaya çıkan beklenmedik yorgunluk, iştah kaybı ve benzeri açıklanamayan belirtiler yaşanıyorsa, doktora durumun bildirilmesi gereklidir. Doktorunuzun uygun görmesi halinde birkaç test istenebilir.
Karaciğer enzimleri değerlerinin yüksek çıkması, karaciğer iltihabının sadece bir işaretidir. Karaciğer yağlanması hastalığı da karaciğer iltihabının potansiyel bir nedeni olsa da tek nedeni değildir. Bu sebeple enzim değerleri yüksek çıkarsa iltihabın nedeninin belirlenmesi için ek testler yapılması gerekecektir.
Karaciğer yağlanması yaygın bir hastalıktır. Farklı türde ve evrede karaciğer yağlanmaları değişik önlemler alınabilir. Ancak genel olarak karaciğer yağlanmasını önlemek ve yağlanma başlangıcı varsa engellenebilir. Hareketli bir yaşam stiline sahip olmak genel vücut sağlığı için olduğu gibi karaciğer sağlığı için de önemlidir. Kişinin kilosuna ve yaşına uygun egzersiz programı oluşturulmalıdır. Kişinin ideal kilosuna yaklaşması fazla kilosu varsa kilo vermesi önemlidir.
Doymuş ve trans yağ alımı sınırlandırılmalıdır. Bitkisel yağlar doymamış yağlardır. Bitki ağırlıklı bir diyet hem karaciğer sağlığı hem de kalp ve damar sağlığı için önemlidir. Hayvansal yağlar, kırmızı et, kümes hayvanlarının eti karaciğer yağlanması olan hastalarda sınırlandırılır. Zeytinyağıyla yapılmış yemekler, önerilen porsiyonlarda sebze ve meyve ile mevsiminde balık tüketilebilir.
İşlenmiş ve paketli ürünlerden, rafine şekerden, şekerli içeceklerden uzak durulmalıdır. Bu tür ürünler trans yağ içerebilir, işlenmiş şekerler karaciğerdeki yağlanmayı şiddetlendirebilir. Paketli gıdalar tüketilecekse koruyucu, rafine şeker ve trans yağ içermeyenleri tercih edilmelidir.
Alkole bağlı yağlanmaları önlemek için mutlaka alkol sınırlandırılmalıdır.
